Algemene informatie

De appendix is een aanhangsel van de blinde darm (caecum), gelegen in de rechter onderbuik. De gemiddelde lengte varieert tussen 5 en 10 cm en de doormeter bedraagt ongeveer 6 mm. De positie van de appendix is variabel: naast de meest voorkomende positie tussen blinde darm en dunnedarm kan de appendix diep in het kleine bekken (pelvische positie), achter de blinde darm (retrocekaal) en tot aan de lever reiken. De functie van de appendix is onduidelijk. Mogelijk speelt het een rol in het immuunsysteem. Tot de leeftijd van 15 jaar is de appendix rijk aan lymfeklierweefsel.

 

 

Acute appendicitis

De meest voorkomende aandoening van de appendix is de acute ontsteking (acute appendicitis ). Ongeveer 7% van de westerse bevolking vertoont een acute appendicitis, het meest voorkomend in de leeftijdsgroep van 5 tot 30 jaar.

 

De oorzaak van deze acute ontsteking is een verstopping van opening van de appendix door zwelling van het lymfeklierweefsel, door een brokje harde stoelgang (fecaliet), door parasieten (enterobius vermicularis), door vreemde voorwerpen (druivepitten) en uitzonderlijk door goedaardige of kwaadaardige gezwellen van de appendix. Door de afsluiting gaat de druk in de appendix stijgen met migratie van bacteriën in de wand. De uitrekking van de wand van de

appendix veroorzaakt gerefereerde pijn thv de bovenbuik en navel. Naarmate de ontsteking van de wand toeneemt zal de bloedvoorziening afnemen en uiteindelijk lijden tot afsterven van de wand met perforatie en uitloop van etter en bacteriën naar de buikholte. Zo ontstaat een buikvliesontsteking (peritonitis). Deze buikvliesontsteking kan lokaal zijn met hevige pijn in de rechter onderbuik of veralgemeend met pijn verspreid over gans de buikwand.

 

Wanneer de appendix niet vrij in de buikholte ligt (retrocekale of pelvische positie) zal het lichaam het ontstekingsproces indijken met aanliggende organen (dikkedarm, dunnedarm, vetschort, eileider en eierstok). Hierdoor zal het acute ontstekingsproces in het begin weinig klachten geven en zal de patiënt laattijdig geneeskundige hulp inroepen. In deze gevallen spreekt men van een appendiculair infiltraat of "plastron".

 

Symptomen bij acute appendicitis

De klachten van een acute appendicitis verlopen vrij typisch: de pijn situeert zich eerst in de bovenbuik of rond de navel, migreert dan binnen de 24 uren naar de rechter onderbuik. Krachtig hoesten of niezen wordt als pijnlijk ervaren. De klachten gaan gepaard met een gedaalde eetlust, misselijkheid of braken en obstipatie. Jonge kinderen vertonen gemakkelijk diarree. Er is meestal een lichte temperatuurstijging (37,7 tot 38,3 °C). Bij retrocekale appendictis is de pijn gelokaliseerd in de rechter flank en voelt de patiënt zich het meest comfortabel met opgetrokken rechter been (psoasteken). Pelvische lokalisatie veroorzaakt vooral pijn boven het schaambeen. Bij jonge kinderen, zwangere vrouwen en bejaarde patiënten zijn de klachten van acute appendicitis meestal erg verschillend van het klassieke beeld.

 

Diagnose acute appendicitis

Een nauwkeurige ondervraging (anamnese) en het klinisch onderzoek van de buik bij vermoeden van acute appendicitis is zeer belangrijk bij het stellen van de diagnose.

 

Om een diagnose te kunnen stellen gebeurt een bloedname voor het bepalen van het aantal en soort witte bloedcellen (WBC), het CRP (ontstekingseiwit), een urineonderzoek en bHCG (zwangerschapshormoon) bij vruchtbare vrouwen. Beeldvorming gebeurt in eerste instantie met echografie. Indien dit onderzoek geen appendix kan visualiseren wordt een CATscan gevraagd. Bij zwangere vrouwen wordt dan een MRI scan uitgevoerd (geen X-stralen).

 

Heel wat aandoeningen kunnen klachten veroorzaken die sterk gelijken op deze van een acute appendicitis. Bij het kind kan een virale ontsteking van de bovenste luchtwegen aanleiding geven tot het opzwellen van de klieren thv overgang dunnedarm-blinde darm. Dit noemt men mesenteriale adenitis . Deze vergrote klieren kunnen gemakkelijk worden vastgesteld bij echografisch onderzoek. Virale maag-darmontsteking is de oorzaak van buikpijn, soms rechtszijdig gelokaliseerd en gaat gepaard met braken en diarree. Ontsteking van het divertikel van Meckel vertoont dezelfde symptomen als een acute appendicitis en wordt ook heelkundig behandeld dmv resectie. Invaginatie van de dunne darm geeft rechter onderbuiksklachten. De diagnose wordt vlot gesteld via echografie of CAT scan. De behandeling van deze aandoening is een clysma. Ziekte van Crohn is een ontstekingsziekte, waarbij de

aandoening is een clysma. Ziekte van Crohn is een ontstekingsziekte, waarbij de laatste dunne darmlis het meest frequent ontstoken is en door zijn lokalisatie een pijnlijke rechter onderbuik kan veroorzaken. Bij de vruchtbare en sexueel actieve vrouw kunnen meerdere aandoeningen verwarring stichten met acute appendicitis: ovulatiepijn (mittelschmerz) tgv een bloeding uit een opengebroken Graafse follikel; bacteriële ontsteking van de eileiders met buikvliesontsteking in het kleine bekken (PID ), buitenbaarmoederlijke zwangerschap in de rechter eileider, steeldraai (torsie ) van een eierstok of eierstokcyste. Een uretersteen (afdalende niersteen) thv de rechter zijde kan tot verwarring leiden met acute appendicitis, maar de pijn is veel meer uitgesproken en gaat gepaard met bewegingsdrang. Rechtszijdige diverticulitis van de dikke darm moet onderscheiden worden van een acute appendictis. Deze aandoening komt vooral voor bij het Aziatische ras.

 

Behandeling acute appendicitis

Wanneer de diagnose van acute appendicitis wordt gesteld zal een operatieve behandeling volgen. De appendix wordt in onze dienst meestal met een kijkoperatie verwijderd waarbij drie kleine openingen in de buikwand worden gemaakt. Bij een kijkoperatie (laparoscopie) kan gans de buikholte grondig worden geïnspecteerd. Bij jonge kinderen wordt meestal een klassieke open appendectomie verricht. Bij ernstige ontsteking van de appendix wordt gedurende drie dagen intraveneus (via baxter) antibiotica toegediend. Bij aanwezigheid van vrije etter in de buikholte wordt een drain nagelaten, die meestal na enkele dagen wordt verwijderd. In onze dienst bedraagt de gemiddelde verblijfsduur na onverwikkelde appendicitis 2 dagen.

 

Behandeling appendiculair infiltraat

Wanneer de diagnose gesteld wordt van een appendiculair infiltraat wordt in eerste instantie intraveneus antibiotica gegeven gedurende één week. Abcessen worden via de buikwand onder geleide van echografie of CAT scan gedraineerd door het aanbrengen van een buisje (pigtail drain). Dit gebeurt door een interventionele radioloog. Van zodra de etter verdwenen is uit de buikholte wordt de drain verwijderd. Na een zestal weken wordt een controle CAT scan uitgevoerd. Bij volledige verdwijning van het infiltraat wordt de appendix laparoscopisch verwijderd (à froid). Dit gebeurt ongeveer 8 weken na de eerste presentatie.

 

Wat bij onduidelijke oorzaak van een pijnlijke rechter onderbuik?

Bij onzekere diagnose van appendicitis wordt de patiënt gedurende 24 uren gehospitaliseerd met herhaling van het klinisch onderzoek, herbepaling van het aantal WBC met formule en CRP en herhaling van het echografisch onderzoek. Wanneer alle onderzoeken negatief blijken voor appendicitis en bij wie geen andere afwijking werd vastgesteld, wordt naar huis gestuurd met een nabije controle door de huisarts. Indien na de observatieperiode het klinisch vermoeden van appendicitis blijft bestaan, ondanks negatieve beeldvorming zal overgegaan worden tot een diagnostische kijkoperatie. Bij blijvende onduidelijkheid over de diagnose na de observatieperiode en de herhaling van de onderzoeken wordt het advies gevraagd van de kinderarts, de gynecoloog of de specialist inwendige ziekten.

 

Chronische appendicitis

Chronische appendicitis is een zeldzame aandoening waarbij de patiënt gedurende lange tijd (minstens 3 maanden) klaagt van aanhoudende pijn in de rechter onderbuik zonder dat een duidelijke oorzaak kan worden aangetoond. Een bariumstudie van de dikke darm toont meestal een afgesloten appendixopening. Wanneer de appendix laparoscopisch verwijderd wordt zal 80% van deze patiëntengroep klachtenvrij worden!